Een reis door Europa en de Grote Oorlog (De Bezige Bij Antwerpen)
410 pagina’s / 16 kaarten / bronnenverantwoording, bibliografie, notenapparaat en index / 24,99 euro (papieren versie), 14,99 euro (ebook)
Een eeuw na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog reist Korneel De Rynck door Europa, langs de belangrijkste plaatsen van de oorlog. De tocht gaat door België en Frankrijk, maar ook Italië, Slovenië, Bosnië, Servië, Griekenland, Turkije, Oekraïne, Polen en Wit-Rusland. De auteur vindt overal sporen terug, bezoekt monumenten en begraafplaatsen, en laat gepassioneerde kenners aan het woord. Tegelijkertijd vertelt hij het historische relaas aan de hand van talloze bronnen.
Het verhaal begint bij de straathoek in Sarajevo waar in 1914 de Oostenrijkse kroonprins Franz Ferdinand werd vermoord. De laatste halte is het bos van de wapenstilstand, bij Compiègne. Tussenin komen de Marneslagen en de dramatische odyssee van de Serviërs aan bod. De Rynck rijdt de Duitsers achterna tijdens hun Keizerslag en ontdekt het verband tussen een Frans fort en Brigitte Bardot. Een Oekraïense historicus-taxichauffeur voert hem langs het Brusilov-offensief, bij Verdun spreekt hij met de burgemeester van een vernield dorp. Hij verdwaalt in het bos van Tannenberg, beklimt de bergen bij Caporetto, landt op de stranden van Gallipoli en fietst langs de Ieperboog en de Ijzer, net als zijn overgrootvader die er soldaat-cyclist was.
IJzeren oogst is een origineel samenspel van geschiedenis en reis, met aandacht voor een Europees perspectief. Een tocht door het continent en de oorlog, langs de stille getuigen die zijn overbleven na het oorverdovende geraas.
Met de steun van het Vlaams Fonds voor de Letteren.
In de pers
Radio 1, Vandaag, 11 maart 2014
Voorstelling van het boek in het programma Vandaag op Radio 1, gepresenteerd door Bart Schols.
Radio 1, Vandaag, 27 juni 2014
Op 28 juni 2014 was het precies honderd jaar geleden dat de Oostenrijkse troonopvolger Franz Ferdinand bij een straathoek in Sarajevo werd vermoord door de Bosnische Serviër Gavrilo Princip. In het programma Vandaag op Radio 1 vertelde ik over die bewuste dag, over de monumenten die er ooit waren en over wat er vandaag te zien is. Herbeluister
Radio 1 (NL), Nooit meer slapen, 27 maart 2014
Op donderdag 27 maart was ik de hoofdgast in het Nederlandse late night-cultuurprogramma Nooit Meer Slapen, op Radio 1 (VPRO). Een gesprek van een uur, van middernacht tot 01.00, over mijn boek en de Eerste Wereldoorlog. Met presentator Pieter van der Wielen. Beluister het gesprek.
Radio Klara, Pompidou, 12 maart 2014
Boekvoorstelling in het programma Pompidou op Klara, gepresenteerd door Kurt Van Eeghem. Beluister de uitzending.
De Morgen, 6 augustus 2014
Recensie door Joseph Pearce, vier sterren.
‘Korneel De Rynck (…) stapt, rijdt en fietst door twintig locaties in Europa, van Sarajevo en Lemberg via Gallipoli en Corfu tot Brest-Litovsk en Verdun. Dat betekent: vanaf de moord op de Oostenrijkse kroonprins tot en met de ondertekening van de wapenstilstand in de voiture restaurant van een trein op de open plek van een bos bij Compiègne. IJzeren oogst heet zijn reisverhaal. En inderdaad, De Rynck trekt door velden waar de overblijfselen van 14-18 een eeuw later nog letterlijk voor het oprapen liggen. Maar de auteur vindt veel meer dan granaatscherven of uniformknopen. Hij neemt zogoed als volledig vergeten episodes onder de loep en klopt aan bij nazaten van soldaten, bij historici, bij journalisten en museumsuppoosten. Al die kenners leiden hem enthousiast rond, zodat hij als het ware in de tijd terug kan reizen. De Rynck is een uitstekend verteller én een doordacht strateeg. Als hij zich in de gevechten mengt, beperkt hij zich tot de grote lijnen, opdat de lezer zich niet in de dichte mist van het slagveld zou verliezen. Met citaten is hij spaarzaam maar efficiënt. Ook is hij in staat een persoonlijke opinie of een ingewikkelde materie gevat samen te vatten. Wie met de auteur mee wil reizen, zal wel zelf initiatief moeten tonen. De Rynck klimt vaak door onherbergzaam gebied, en soms moet hij een beroep doen op zijn beste detectivetalenten. Wie toch thuis op de bank wil blijven zitten, zal in elk geval in gedachten naast deze gids lopen.’
Cobra/VRT Cultuur, 10 april 2014
‘Een rasverteller (…) Nu pakt De Rynck uit met een wel heel ambitieus project, ‘Ijzeren oogst’, dat geschiedenis en reisverhaal combineert en dus een stapje verder zet dan ‘Ten oorlog’. (…) De auteur speelt niet zomaar Kuifje in de Grote Oorlog; hij heeft zich terdege gedocumenteerd en praat met kenners ter plaatse. (…) Korneel De Rynck schakelt soepel tussen een eeuw geleden en nu. Af en toe dreig je als lezer wel eens te verdwalen tussen de bergpassen, strategieën of generaals, maar het pleit voor de auteur dat hij altijd weer uitzoomt en elk voorval in zijn context zet. Bovenal weet hij de gortdroge geschiedenis en aardrijkskunde (gelukkig staan er kaartjes in dit boek!) tot leven te wekken. (…) Dit boek is een huzarenstukje, de Eerste Wereldoorlog in minder dan 400 bladzijden. Laat je niet afschrikken; de auteur slaagt er in om je mee te nemen naar andere tijden, andere plaatsen en je tegelijk bewust te maken van de gelijkenissen met 2014.’ Lees de volledige recensie (door Kristien Bonneure)
De Tijd, 28 maart 2014
‘Een indrukwekkende reisreportage. (…) De Rynck schrijft met een scherp oog voor het ironische en de rol van het landschap. De constante slingerbeweging tussen heden en verleden verloopt bijna vanzelf. Deze Europese reis door WOI verdient het dan ook om niet te verzuipen tussen de massa aan herdenkingsboeken.’ (door Barbara Moens)
Lees de volledige recensie: jpg / pdf
De Tijd, 5 augustus 2014
Interview met historici Luc De Vos, Luc Vandeweyer en mezelf naar aanleiding van de officiële WOI-herdenkingsplechtigheden in Luik, Leuven en Bergen op 4 augustus, precies honderd jaar na de Duitse inval in België. Enkele overpeinzingen over de manier waarop WOI wordt herdacht, over de schuldvraag en over de lessen die we uit deze donkere episode moeten trekken.
U kunt het interview lezen via deze link.
Metro, 19 mei 2014
Bericht over het boek in Metro
Trouw (NL), 14 juni 2014
Het boek kwam kort aan bod in de bijlage Letter en Geest. ‘Deze Belgische historicus combineert de ijzingwekkende verhalen van bepalende plaatsen van toen met zijn indrukken tijdens bezoeken nu. Met onder meer: Sarajevo, Ieper, Verdun, Gallipoli, Brest-Litovsk en Compiègne.’ (bekijk de pagina)
Krant van West-Vlaanderen, 4 april 2014
Paginagroot interview, pagina 19.
‘Dat WOI 100 jaar geleden begon, zullen we geweten hebben: de voorbije maanden werden honderden boeken over dit onderwerp gelanceerd en er zullen er nog heel veel volgen. Veel daarvan zijn herwerkingen, opsommingen, fotoboeken… Kortom, dertien in een dozijn. Het boek ‘IJzeren oogst. Een reis door Europa en de Grote Oorlog’ is dat niet, integendeel. “Mijn doel was om in het spoor van de soldaten zelf, onder wie mijn overgrootvader Maurice, de geschiedenis te herbeleven”, aldus auteur Korneel De Rynck.’
Lees het volledige artikel: jpg / pdf
De Standaard, 11 april 2014
Vermelding in de column ‘Onderweg’ (Peter Jacobs) in de bijlage De Standaard der Letteren
MO*, 3 september 2014
‘Auteur Korneel De Rynck trok met zijn maaidorser doorheen Europa en de tijd. Hij kwam terug met een Ijzeren oogst: de geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog verteld aan de hand van twintig bekende en minder bekende slagen. Liefhebbers van militaire geschiedenis kunnen met deze combinatie van geschiedenis en reisjournalistiek hun hart ophalen aan de gedetailleerde beschrijving van sleutelmomenten als de slag bij de Marne en de Tannenberg. Met behulp van nauwkeurige analyses, grappige anekdotes en getuigenissen uit lokale archieven haalt De Rynck de oorlog van onder het honderdjarige stof en brengt hem weer tot leven. Hoewel je als lezer af en toe dreigt te verdwalen in onuitspreekbare Oost-Europese steden en ontelbare legers en divisies, slaagt De Rynck erin om het verhaal toch dichtbij te laten afspelen. Dat doet hij door korte interviews met museummedewerkers, anekdotes over zijn persoonlijke reiservaring en de beschrijving van de slagvelden anno 2014 in zijn boek op te nemen. (…) De Ryncks grensoverschrijdende relaas nodigt niet alleen uit om dezelfde reis te maken, het toont ook de ruime mogelijkheden van het metier van historicus.’ Lees de volledige recensie (door Aurélie Hombroukx)
Visie, 21 maart 2014
Op 21 maart besteedde het blad Visie op de back-cover aandacht aan mijn boek.
‘‘Ijzeren oogst’ is er voor de lezer die van reisverhalen houdt en die interesse heeft in het Europese perspectief van de Grote Oorlog. Het boek bevat geen enkele foto, maar door De Rynck’s levendige vertelkunst is het alsof je er zelf bij bent.’
Kerk & Leven, 30 april en 28 mei 2014
30 april: boekbespreking, in de rubriek ‘Boeken en cd’s’ – lees de bespreking
28 mei: paginagroot interview, in de rubriek ‘Klapstoel’ – lees het interview
Tertio, 20 augustus 2014
Het katholieke weekblad Tertio bracht tijdens de zomer van 2014 een artikelenreeks over de Grote Oorlog: ‘Tussen front en thuisfront’. Het blad zocht naar verhalen over burgerzin, moed, rouw, trauma, herdenking. Op 20 augustus verscheen er een interview met ondergetekende over de allesvernietigende slagen bij Verdun en de Sommerivier in het jaar 1916. Lees het interview
ATV, 2 november 2014
ATV, de Antwerpse regionale zender, maakte op de Boekenbeurs een korte reportage over de themadag Oorlog en vrede en het brede aanbod van ‘oorlogsboeken’. Ik kom daarin even aan bod. Herbekijken kan via deze link.
Website OVT, Radio 1 (NL), 30 maart 2014
Boekentip, zie site
Nederlands Dagblad (NL), 28 november 2014
In een artikel omtrent de literatuur over WOI: ‘De Rynck reist langs de fronten. Zijn reportageboek verheft zich boven andere doordat hij ook Gallipoli en Tannenberg aandoet.’
DeWereldMorgen, 4 juli 2014
‘Honderd jaar geleden begonnen de kanonnen te bulderen. Nu ligt er een stortvloed aan boeken over de Eerste Wereldoorlog klaar. Sommige ervan, zoals de aangrijpende roman Oorlog en terpentijn van Stefan Hertmans, beheersen terecht het boekenlandschap. IJzeren oogst, een reis door Europa en de Grote Oorlog verdient hier zijn plaats naast. (…) In zijn enthousiasme laat De Rynck zich soms verleiden te gedetailleerd in te gaan op de oorlogsverrichtingen en troepenbewegingen, waarin je als lezer verloren dreigt te lopen. Toch blijft IJzeren oogst in de eerste plaats de eenmansonderneming met de allure van een gedreven reiziger-historicus, die historische oorlogslandschappen op een originele manier weet te ‘lezen’. De oogst aan boeken over de Eerste Wereldoorlog is groot. Wie dit boek koopt, haalt kwaliteit in huis.’ Lees de volledige recensie (door Walter Lotens)
Uitpers, 8 september 2014
Lees de recensie (Idem als de recensie van DeWereldMorgen).
Eos Memo, juni 2014
Aanrader van de Memo-redactie. ‘Boeiende lectuur. De Rynck pakt uit met treffende anekdotes, goed gekozen citaten uit oorlogsmemoires en soldatenbrieven en interessante weetjes.’ Lees de bespreking
FARO, 10 juli 2014
‘In de overdaad aan Wereldoorlog I-publicaties valt dit werk op. De Rynck is erin geslaagd om zijn stevige ambities waar te maken. IJzeren oogst is tegelijk historisch degelijk én avontuurlijk; genuanceerd én toegankelijk. Ook het Europese perspectief biedt een stevige meerwaarde. (…) Met IJzeren Oogst levert deze jonge historicus een indrukwekkend visitekaartje af.’ Lees de volledige recensie (door Gregory Vercauteren)
De Leeswolf, april 2014
Het boekentijdschrift De Leeswolf (van Vlabin-Vbc), dat verbonden is aan de bibliotheken, bracht in het aprilnummer een positieve bespreking van IJzeren oogst:
‘Een boek dat in het overaanbod aan literatuur over dit onderwerp zeker niet onopgemerkt zal blijven. (…) Er is ook oog voor enkele verrassende bladzijden van ’14-’18. (…) De jonge auteur is een goed verteller die de gepaste dosering vindt tussen historiek, anekdotiek en nauwkeurige observatie.’
De volledige bespreking vindt u hier (pdf).
G-Geschiedenis, augustus 2014
‘De Europese frontlijn van de Groote Oorlog verkennen heeft een nieuw jasje gekregen. De gewone cultuurhistorische reisgidsen waar data en locaties belangrijk zijn, verschenen reeds in 1919. De nieuwe trend is een wandelboek waarin eigen impressies over en rond het slagveld zoals het er nu bijligt, verbonden worden met historische gegevens over de veldslag, de vechtende partijen, de lotgevallen van de versterkingen en de vormgeving van de begraafplaatsen. Het boek van De Rynck kan gezien worden als een perfecte aanvulling bij het reisverhaal van Arnout Hauben ‘Ten Oorlog’ (uitgegeven bij dezelfde uitgeverij). Daar overheerst het beeldmateriaal en is de tekst redelijk kort bij het schetsen van de oorlog langs de frontlijn Nieuwpoort-Thessaloniki/Gallipoli. Bij De Rynck geen fotomateriaal, enkel afsluitend een pak kaarten. De focus ligt integraal op het woord. Hij kiest een aantal belangrijke etappes in de oorlog, bezoekt de ‘crime scene’, beschrijft de gebeurtenis en wat er nu nog rest, en besprenkelt het geheel met zijn soms spitse commentaar. Daarbij geen vaste lijn tussen Sarajevo en Compiègne, maar een heen en weer hoppen tussen het front in West- en in Oost-Europa. Dat heeft plus- en minpunten: welke slag en site langs het westelijk front opofferen? Elke aandacht voor het oostelijk front, of het nu in Rusland of Servië is, is prima. De Turkse weerstand in Gallipoli behoort tot de bekendere elementen van de oorlog in het Nabije Oosten, maar de Duitse, Oostenrijkse en Bulgaarse gevechten met Russen, Serviërs en Roemenen zijn immers veel minder gekend. Een herinnering in een ruim Europees kader.’ (door Harry van Royen)
Op Lemen Voeten (wandelmagazine, NL), juni 2014
‘Een inspirerend boek over de verschillende fronten van de Eerste Wereldoorlog, waarvan er vele nauwelijks bekend zijn.’ Lees de bespreking
Liberales, maart 2014
‘Korneel De Rynck (…) is een geboren verteller. Ook de lezer die een beetje thuis is in de Eerste Wereldoorlog ontdekt veel nieuws in dit boeiende boek.’ Lees de recensie (zie ook recensie The Post Online)
The Post Online, 26 maart 2014
Lees de recensie (zie ook recensie Liberales)
Kunsttijdschrift Vlaanderen, 26 mei 2014
‘Zeker wie genoten heeft van de één-reeks “Ten oorlog” van Arnoud Houben, zal dit boek met veel plezier lezen. Dat geldt trouwens ook voor al wie geïnteresseerd is in dit stukje vroeg-20ste eeuwse geschiedenis.’ Lees de volledige recensie (recensies > genre: geschiedenis > datum: 26/04/2014)
Vereniging Historici Lovanienses, 13 mei 2014
‘‘IJzeren Oogst’ is niet opgevat als een overzichtswerk van de Eerste Wereldoorlog. Maar het bevat toch heel waardevolle informatie over wat er zich afspeelde en wat er nog te zien is. De vlotte schrijfstijl en de grote druk maken dit boek erg aangenaam om lezen. (…) Korneel De Rynck heeft een zeer goed concept gehanteerd, dat zeker nog op andere historische onderwerpen toepasbaar is.’ (door Sam van Clemen)
Wereld in Oorlog (NL), mei 2014
In het Nederlandse historische tijdschrift Wereld in Oorlog, dat aandacht heeft voor WOI en WOII, stond in mei een bespreking van mijn boek.
Kleio (NL), juni 2014
‘Een mooi reisverslag naar de plaatsen die er tijdens de Eerste Wereldoorlog toe deden: onder andere Sarajevo, Tannenberg, Gallipoli, Verdun en Brest-Litovsk.’
Balkanboeken, 10 september 2014
Bespreking op de blogspot Balkanboeken (Sven Peeters) van de hoofdstukken over de oorlog in de Balkan.
Andere commentaren
‘Voor wie zich vooral richtte op de de bekende regio’s uit Wereldoorlog 1, biedt dit boek een beknopte, maar goede inkijk op de feiten die zich afspeelden op de minder bekende strijdtonelen: bvb. het Russische of Italiaanse front, of de Balkan. Korneel De Rynck bezocht al deze plaatsen, vaak vergezeld van plaatselijke gidsen. Hierdoor wordt vaak stilgestaan bij de ‘kleine verhalen’, op compleet vergeten en overwoekerde plekken. Een mooi voorbeeld, uit het hoofdstuk “Een natie in ballingschap, de Servische odyssee”: “…op de begraafplaats stond ook een grote met marmer bedekte zitbank die uitkeek op de hele stad, de rivieren, de vlakte. De bank is er nog steeds, weliswaar zonder marmer, er slingeren sigarettenpeuken en bierflesjes rond en je kijkt nu recht op een muur ; niemand die weet waarom hier in godsnaam een bank staat.” Achteraan het boek bevindt zich per hoofdstuk een situatiekaart om toch het overzicht te behouden, tenzij u al vertrouwd bent met de plaatsnamen bij Gorlice of Tannenberg? Natuurlijk worden ook de meest bekende slagvelden besproken (Ieper, Somme, Verdun), en hier slaagt de auteur er goed in om nieuwe en interessante invalshoeken te vinden. Ik heb nu toch al heel wat over Ieper en de Somme gelezen, maar er vielen nog tal van nieuwigheden – vaak kleine weetjes – te rapen. Voor wie eens wat verder dan de Ypres Salient en Frankrijk wil kijken, kan met dit boek al een goede selectie maken voor zijn ambities. De Isonzo-rivier en Gallipoli lijken voor mij nu alvast minder veraf.’ (Gil Bossuyt, Frontaal Excursies WO1)
‘Schitterend boek met eindelijk eens wat meer aandacht voor andere fronten zoals Oost-Europa, Turkije en de vergeten ‘Witte Oorlog’ in Italië.’ (Werner De Witte, Forum Eerste Wereldoorlog)
Korneel De Rynck 